Mùa xuân nho nhỏ là một trong những tác phẩm nổi bật của nhà thơ Thanh Hải, thể hiện tình yêu quê hương đất nước và khát vọng sống cống hiến cho cộng đồng. Bài thơ không chỉ đẹp về nội dung mà còn sâu sắc về hình thức. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về bài thơ qua hai chương trình học: ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo và ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 9 Chân trời sáng tạo
Câu 1: Mùa xuân của thiên nhiên và mùa xuân của đất nước được gợi tả như thế nào trong ba khổ thơ đầu? (SGK trang 23)
Trong ba khổ thơ đầu, nhà thơ đã khéo léo gợi tả mùa xuân của thiên nhiên và đất nước qua những hình ảnh sống động và giàu sức biểu cảm:
- Hình ảnh thiên nhiên: Hoa màu tím biếc, dòng sông xanh biếc, và tiếng chim chiền chiện hót vang rộn ràng xuyên suốt bầu trời.
- Không gian rộng lớn: Tác giả đã khắc họa không gian thiên nhiên Huế với màu sắc đặc trưng hòa quyện, tạo nên một bức tranh sinh động, đầy sức sống.
- Mùa xuân của đất nước: Được thể hiện qua hình ảnh của người lính, người nông dân trên cánh đồng, cho thấy sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người.
- Suy ngẫm của tác giả: Tác giả không chỉ cảm nhận mà còn chiêm nghiệm về “lộc” của mùa xuân, từ đó thể hiện sự trăn trở về tương lai đất nước.
- Nhịp độ phát triển: Từ láy “hối hả” và “xôn xao” thể hiện nhịp sống nhanh của đất nước trong thời kỳ đổi mới.
- Biểu tượng vững bền: So sánh đất nước với vì sao biểu trưng cho sự trường tồn và vững bền của dân tộc.
Câu 2: Chỉ ra ít nhất hai biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ 4 và 5. Phân tích tác dụng của chúng. (SGK trang 23)
Trong khổ thơ thứ 4 và 5, chúng ta có thể nhận thấy những biện pháp tu từ đặc sắc:
- Điệp từ “ta”: Lần lượt lặp lại hai lần, thể hiện ước nguyện chân thành và tha thiết của tác giả. Qua đó, nhà thơ muốn gửi gắm những hình ảnh đẹp đẽ của thiên nhiên và cuộc sống như con chim, cành hoa, nốt trầm.
- Biện pháp ẩn dụ “Một mùa xuân nho nhỏ”: Hình ảnh này tượng trưng cho cuộc đời đáng yêu và khát vọng sống cao đẹp. Mỗi con người hãy trở thành một mùa xuân riêng, góp phần làm đẹp cho mùa xuân của đất nước, cho dù điều đó có thể rất nhỏ bé.
Câu 3: Xác định bố cục, mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của bài thơ. (SGK trang 23)
- Bố cục bài thơ: Bài thơ được chia thành 4 phần rõ ràng:
- Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên và đất nước.
- Khổ 2 và 3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước.
- Khổ 4 và 5: Ước nguyện của tác giả.
- Khổ 6: Lời ca ngợi quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ Huế.
- Mạch cảm xúc: Xuất phát từ sức sống và vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, dần mở rộng ra mùa xuân của đất nước và cách mạng, lắng đọng vào suy tư và ước nguyện của tác giả.
- Cảm hứng chủ đạo: Là sự rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên và đất nước trong mùa xuân, thể hiện niềm tin tưởng của tác giả vào tương lai tươi sáng của dân tộc.
Câu 4: Giải thích ý nghĩa nhan đề Mùa xuân nho nhỏ. (SGK trang 23)
- Tác phẩm độc đáo: “Mùa xuân nho nhỏ” là một khám phá mới mẻ thể hiện những gì tinh túy và đẹp đẽ nhất của sự sống.
- Thống nhất giữa cái riêng và cái chung: Ý nghĩa của nhan đề thể hiện quan điểm về sự kết nối giữa cá nhân và cộng đồng.
- Nguyện ước sống đẹp: Tác giả mong muốn trở thành một mùa xuân, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình và góp phần vào mùa xuân lớn của thiên nhiên và đất nước.
Câu 5: Chủ đề bài thơ là gì? Nêu một số căn cứ đã giúp em xác định chủ đề. (SGK trang 23)
- Chủ đề của bài thơ: Thể hiện tình cảm yêu mến và gắn bó sâu sắc với đất nước, cùng với ước nguyện chân thành của nhà thơ muốn cống hiến cho quê hương.
- Căn cứ xác định chủ đề:
- “Đất nước như vì sao, Cứ đi lên phía trước”
- “Một mùa xuân nho nhỏ, Lặng lẽ dâng cho đời”
Soạn văn Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 Kết nối tri thức
Gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu sách ngữ văn 7 Kết nối tri thức về bài Mùa xuân nho nhỏ sẽ chia thành ba phần: trước khi đọc, đọc văn bản, và sau khi đọc.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 phần trước khi đọc
Câu 1: Mùa xuân trong cảm nhận của em có gì đáng nhớ? (SGK trang 90)
Mùa xuân trong cảm nhận của em đáng nhớ vì:
- Có những lễ hội đa sắc màu.
- Có nhiều loại hoa nở rộ.
- Không khí tươi vui trong dịp Tết.
Câu 2: Hãy đọc một vài đoạn thơ mà em yêu thích viết về mùa xuân. (SGK trang 90)
Mùa xuân là Tết trồng cây, Làm cho đất nước càng ngày càng xuân. (Hồ Chí Minh)
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 phần đọc văn bản
Câu 1: Hình dung những màu sắc, âm thanh được gợi lên trong khổ thơ? (SGK trang 90)
- Âm thanh: Tiếng chim chiền chiện hót vang rộn rã, vui tươi.
- Màu sắc: Màu xanh của dòng sông, màu tím của hoa, sự trong veo của giọt sương.
Những màu sắc tươi sáng và âm thanh rộn ràng như thiết tha mời gọi con người ở lại với cuộc sống.
Câu 2: Hình dung vẻ đẹp mùa xuân qua hình ảnh “lộc”. (SGK trang 90)
- “Lộc” của người ra đồng: Biểu tượng cho những người lao động, tạo nên sức sống mùa xuân cho đất nước.
- “Lộc” của người cầm súng: Gợi nhớ đến những chiến sĩ bảo vệ quê hương, mang lại hy vọng và sức mạnh cho đất nước.
Hình ảnh “lộc” gợi lên cuộc sống lao động và chiến đấu không thể tách rời, mang đến mùa xuân cho khắp nơi.
Câu 3: Liên tưởng hình ảnh con chim, cành hoa, nốt trầm, mùa xuân nho nhỏ. (SGK trang 91)
- Con chim, cành hoa: Tượng trưng cho vẻ đẹp tinh túy của cuộc sống.
- Nốt nhạc trầm: Là biểu tượng cho sự cống hiến thầm lặng.
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 phần sau khi đọc
Câu 1: Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh nào? (SGK trang 91)
Nhà thơ miêu tả mùa xuân qua:
- Dòng sông xanh.
- Bông hoa tím biếc.
- Tiếng chim chiền chiện hót vang trời.
Những hình ảnh này gợi lên cảm nhận về một mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống.
Câu 2: Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện như thế nào? (SGK trang 91)
- Nhà thơ thể hiện sự trìu mến đối với cảnh vật.
- Hành động đưa tay “hứng” giọt long lanh thể hiện cảm xúc ngây ngất trước vẻ đẹp của mùa xuân.
Câu 3: Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến ai? (SGK trang 92)
Hình ảnh người cầm súng và người ra đồng gợi nhớ đến những chiến sĩ và nông dân, là những người xây dựng và bảo vệ đất nước.
Câu 4: Hãy chỉ ra đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ sau. (SGK trang 92)
- Cách gieo vần: Vần liền.
- Cách ngắt nhịp: Câu 1, 2 và 3 có nhịp 3/2, câu 4 có nhịp ¼.
Câu 5: Theo em, vì sao tác giả muốn làm con chim, một cành hoa, một nốt trầm? (SGK trang 92)
- Tác giả mong muốn sống cống hiến cho đất nước.
- Điều này phản ánh phẩm chất cao đẹp của nhà thơ trong hoàn cảnh khó khăn.
Câu 6: Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng hô tôi nhưng sang phần sau lại xưng ta. (SGK trang 92)
Việc thay đổi cách xưng hô thể hiện sự chuyển biến từ cái “tôi” cá nhân sang một cái “ta” cộng đồng, thể hiện khát vọng cống hiến chung.
Câu 7: Sau khi đọc và tìm hiểu, nhận xét gì về cách dùng từ trong nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? (SGK trang 92)
- Nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tạo độc đáo, gợi lên suy nghĩ về sự cống hiến của mỗi người.
- Nhan đề này cho thấy sự kết nối giữa cái riêng và cái chung, khuyến khích mỗi cá nhân đóng góp cho mùa xuân lớn của đất nước.
Soạn văn Mùa xuân nho nhỏ phần viết kết nối với đọc
Viết đoạn văn nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em yêu thích:
“Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc Ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng.” Trong đoạn thơ này, tác giả sử dụng hình ảnh sống động để thể hiện vẻ đẹp của mùa xuân và tình yêu thiên nhiên. Bông hoa tím nở giữa dòng sông xanh, tiếng chim chiền chiện vang vọng trên bầu trời, và giọt sương long lanh tạo nên một bức tranh bình dị nhưng đầy sức sống. Qua đó, nhà thơ thể hiện sự kính trọng và yêu mến thiên nhiên, khắc sâu hình ảnh tươi đẹp về mùa xuân ở Huế.
Lời kết
Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ nội dung mà còn khám phá sâu sắc hơn ý nghĩa và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải. Qua việc phân tích bài thơ, mỗi học sinh sẽ cảm nhận được tình yêu quê hương đất nước và khát vọng sống cống hiến cho cộng đồng.
Để nâng cao kiến thức, bạn hãy tham khảo thêm các nội dung khác tại
ThePoet magazine:
- Tuyển tập các tác phẩm trong chương trình ngữ văn 9.
- Những tác phẩm thuộc chương trình ngữ văn 7.
- Soạn bài Vẻ đẹp của Sông Đà, trả lời toàn bộ câu hỏi SGK.
