Mùa xuân nho nhỏ lớp 7 và sự phát triển của đất nước

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ: Trước khi đọc

1.1 Tìm hiểu về tác giả Thanh Hải

• Tiểu sử

- Tác giả Thanh Hải, tên thật là Phạm Bá Ngoãn, sinh năm 1930 và mất năm 1980.

- Quê quán của ông là Phong Điền, Thừa Thiên Huế.

- Ông bắt đầu hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. Trong giai đoạn chống Mỹ, Thanh Hải tiếp tục ở lại miền Nam để đóng góp cho nền văn học Cách mạng.

- Từ năm 1954 đến 1964, ông làm cán bộ tuyên huấn, sau đó từ 1964 đến 1967, ông phụ trách tờ báo Cờ Giải phóng tại Huế và là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

- Sau năm 1975, Thanh Hải giữ chức Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên và cũng là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

• Sự nghiệp sáng tác

Trong suốt 50 năm cuộc đời, Thanh Hải đã cho ra đời nhiều tác phẩm tiêu biểu:

- Tập thơ "Những đồng chí trung kiên" (1962).

- Tập thơ "Huế mùa xuân" (tập 1 - 1970, tập 2 - 1972).

- "Mùa xuân nho nhỏ" (11/1980), tác phẩm được sáng tác chỉ một tháng trước khi ông qua đời.

- Tập thơ "Ánh Mắt" (1956).

- "Mưa xuân trên đất này" (1982).

• Phong cách nghệ thuật

- Thơ Thanh Hải thường mang đậm chất lạc quan, ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên và tình yêu cuộc sống.

- Lời thơ của ông nhẹ nhàng, giản dị, thể hiện sự khát khao sống và triết lý sâu sắc về đời người.

1.2 Tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ”

• Thể loại

- “Mùa xuân nho nhỏ” thuộc thể thơ năm chữ, mang âm hưởng dân gian gần gũi.

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ được sáng tác vào tháng 11 năm 1980, chỉ một tháng trước khi tác giả qua đời. Trong bối cảnh đất nước đã thống nhất, bài thơ như một lời gửi gắm tâm tư và những ước vọng của Thanh Hải về cuộc sống mới.

• Phương thức biểu đạt

- Bài thơ mang tính biểu cảm mạnh mẽ, lay động lòng người.

• Bố cục bài thơ

- Khổ 1: Cảm xúc của tác giả trước thiên nhiên mùa xuân.

- Khổ 2 + 3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước.

- Khổ 4 + 5: Ước nguyện của tác giả.

- Khổ 6: Lời ca ngợi quê hương qua âm hưởng dân ca xứ Huế.

• Giá trị nội dung

- Bài thơ thể hiện cảm xúc sâu sắc của tác giả trước thiên nhiên và cuộc sống, đồng thời bày tỏ khát vọng cống hiến cho quê hương đất nước.

• Giá trị nghệ thuật

- Với ngôn từ giản dị, âm điệu trong sáng, bài thơ gây ấn tượng mạnh mẽ qua nhiều hình ảnh gợi cảm, so sánh và ẩn dụ sáng tạo.

1.3 Trả lời câu hỏi trước khi đọc

Câu 1: Mùa xuân trong cảm nhận của em có gì đáng nhớ?

Lời giải chi tiết:

Mùa xuân là mùa đẹp nhất trong năm, mang lại cho em nhiều niềm vui và hy vọng. Trong mùa xuân, cây cối đâm chồi nảy lộc, hoa nở khoe sắc, tạo nên bức tranh thiên nhiên rực rỡ. Xuân về cũng là dịp mọi người sum vầy, đón Tết, thể hiện sự đoàn kết và ấm áp của gia đình.

Câu 2: Hãy đọc một vài đoạn thơ mà em yêu thích viết về mùa xuân.

Lời giải chi tiết:

- “Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.” (Nguyễn Du)

- “Mùa xuân chín: Trong làn nắng ửng: khói mơ tan.” (Hàn Mặc Tử)

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ: Trong khi đọc

2.1 Những màu sắc, âm thanh được gợi lên trong khổ thơ?

Lời giải chi tiết:

Trong bài thơ, nhà thơ vẽ nên bức tranh mùa xuân sống động với:

• Âm thanh: Tiếng chim chiền chiện hót vang rộn rã.

• Màu sắc: Xanh của dòng sông, tím của hoa, trong veo của giọt sương.

Những sắc thái tươi sáng và âm thanh rộn ràng đã tạo nên không khí vui tươi, đầy sức sống của mùa xuân xứ Huế.

2.2 Vẻ đẹp mùa xuân qua hình ảnh “lộc”

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh "lộc" tượng trưng cho sức sống và sự khởi đầu mới:

+ Lộc của “người ra đồng” tượng trưng cho những người nông dân, những người chăm sóc đất đai, đem lại mùa màng xanh tốt.

+ Lộc của “người cầm súng” biểu trưng cho các chiến sĩ, những người đang bảo vệ tổ quốc.

=> Con người là yếu tố quyết định sự phát triển của đất nước, góp phần mang mùa xuân đến khắp nơi.

2.3 Hình ảnh con chim, cành hoa, mùa xuân, nốt trầm nho nhỏ.

Lời giải chi tiết:

- Những hình ảnh này biểu trưng cho vẻ đẹp của cuộc sống:

- Nốt nhạc trầm là biểu tượng cho sự cống hiến thầm lặng của mỗi cá nhân.

Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ: Sau khi đọc

3.1 Câu 1 trang 91 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó gợi cho em cảm nhận gì về mùa xuân?

Lời giải chi tiết:

- Ở khổ thơ đầu, mùa xuân được miêu tả qua những hình ảnh như dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, tiếng chim chiền chiện hót vang trời, giọt long lanh.

- Những hình ảnh này gợi cho em cảm nhận về mùa xuân tươi đẹp, đầy sức sống và màu sắc rực rỡ.

3.2 Câu 2 trang 91 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp của mùa xuân được thể hiện như thế nào qua những dòng thơ: Ơi, con chim chiền chiện/ Hót chi mà vang trời/ Từng giọt long lanh rơi/ Tôi đưa tay tôi hứng?

Lời giải chi tiết:

- Hai dòng thơ mở đầu thể hiện sự ngạc nhiên và hạnh phúc của nhà thơ trước tiếng chim ngân vang, thể hiện lòng yêu thiên nhiên.

3.3 Câu 3 trang 92 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Hình ảnh người cầm súng, người ra đồng gợi cho em nghĩ đến ai? Vì sao khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hình ảnh người cầm súng và người ra đồng?

Lời giải chi tiết:

- Người cầm súng đại diện cho những chiến sĩ bảo vệ tổ quốc, người ra đồng là những người lao động chăm chỉ, xây dựng đất nước. Họ cùng nhau tạo nên mùa xuân của đất nước.

3.4 Câu 4 trang 92 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Hãy chỉ ra đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ sau:

Đất nước bốn ngàn năm

Vất vả và gian lao

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

Lời giải chi tiết:

- Khổ thơ trên gieo vần liền (lao - sao) và cách ngắt nhịp 2/3, 3/2.

3.5 Câu 5 trang 92 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Theo em, vì sao tác giả muốn làm “con chim”, “một cành hoa”, “một nốt trầm”? Liên hệ với hoàn cảnh sáng tác của bài thơ, em có cảm nhận gì về ước nguyện mà nhà thơ muốn gửi gắm qua những hình ảnh này?

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh này thể hiện khát vọng cống hiến của tác giả, dù ở trong hoàn cảnh nào ông cũng mong muốn mang lại điều tốt đẹp cho đất nước.

3.6 Câu 6 trang 92 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng “tôi” nhưng sang phần sau lại xưng “ta”. Theo em, việc thay đổi cách xưng hô như thế có ý nghĩa gì?

Lời giải chi tiết:

- Việc chuyển đổi giữa “tôi” và “ta” thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc cá nhân và tình cảm chung của mọi người.

3.7 Câu 7 trang 92 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Sau khi đọc và tìm hiểu bài thơ, em có nhận xét gì về cách dùng từ trong nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? Nhan đề đó gợi cho em những cảm xúc, suy nghĩ gì?

Lời giải chi tiết:

- Nhan đề "Mùa xuân nho nhỏ" mang ý nghĩa về sự cống hiến khiêm nhường, thể hiện khát vọng sống và đóng góp cho cuộc đời.

Kết nối đọc viết trang 92 SGK Văn 7/1 kết nối tri thức:

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nhận về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.

Đoạn văn tham khảo:

"Mùa xuân nho nhỏ" là bài thơ thể hiện sâu sắc tư tưởng cống hiến và lẽ sống cao đẹp của Thanh Hải. Đoạn thơ "Một mùa xuân nho nhỏ, Lặng lẽ dâng cho đời" khiến ta hình dung về sự cống hiến thầm lặng trong suốt cuộc đời. Hình ảnh "mùa xuân nho nhỏ" và sự dâng hiến "lặng lẽ" thể hiện khát vọng sống cao đẹp của tác giả. Đặt trong hoàn cảnh tác giả đang phải chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo, ta càng cảm nhận được tinh thần và khát vọng cống hiến của Thanh Hải.

Trên đây là nội dung chi tiết về bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. Tác phẩm đã khơi gợi trong chúng ta tinh thần xây dựng và cống hiến cho quê hương, đất nước. Để tìm hiểu thêm về các môn học, mời các em truy cập vào website VUIHOC.vn hoặc đăng ký khóa học ngay hôm nay!

>> Mời bạn tham khảo thêm:

• Viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong một tác phẩm văn học
• Trình bày ý kiến về một vấn đề đời sống (được gợi ra từ một nhân vật văn học)
• Củng cố, mở rộng trang 83